Motocykl- pojazd mechaniczny, jednośladowy, bez nadwozia, z silnikiem spalinowym, przeznaczony w zasadzie do przewozu jednej lub dwóch osób.
HISTORIA MOTOCYKLA
Pierwsza wzmianka o motocyklu pochodzi z, 1791 r. kiedy to w Paryżu hrabia Made de Sivrac zademonstrował wielce oryginalny pojazd. Dwa koła zapożyczone z wozu konnego umieszczone jedno za drugim – wtedy absolutna nowość- połączono z drewnianą ramą.
Pierwszym samojezdnym jednośladem był motocykl parowy Michaux- Perreaux, zbudowany we Francji w 1869 roku. Konstrukcja Pierre’a Michaux oraz jego syna Ernesta stanowiła połączenie nowoczesnego, jak na tamte czasy, stalowego bicykla z lekką, jednocylindrową maszyną parową Perreaux. Para wytworzona w niskociśnieniowym kotle podgrzewanym palnikiem naftowym wprawiła w ruch maszynę parową dwustronnego działania, która za pośrednictwem dwóch przekładni pasowych, umieszczonych po obu stronach piasty tylnego koła, napędzała pojazd. Mógł on osiągnąć prędkość16 km/godz.
ZASTOSOWANIE SILNIKA
W latach 80.XIX wieku angielska firma The Humber Company zbudowała pierwszy motocykl napędzany silnikiem elektrycznym. Jednak, tak samo jak w historii samochodu, prawdziwy przełom nastąpił gdy zastosowano czterosuwowy silnik spalinowy.
Jeden z pierwszych takich silników został skonstruowany przez niemieckiego inżyniera Gottieba Daimlera. Zbudowany przez niego pojazd jest uznawany za pierwszy motocykl z napędem silnikowym. Jakkolwiek motocykl Daimlera był konstrukcją, z dzisiejszego punktu widzenia, dość dziwaczną, zasadnicze założenia konstrukcyjne, a więc silnik z pionowym cylindrem umieszczony w ramie między dwoma kołami o jednakowej średnicy, przetrwały do dziś. Pojazd Daimlera prawie w całości był z drewna.
Główny element konstrukcji stanowiła rama. Koła nie posiadały ogumienia, gdyż takowe nie było jeszcze znane. Siedzenie kierownicy umieszczono aż 900mm nad poziomem jezdni, jednak dla ułatwienia utrzymania równowagi Daimler zastosował dwa pomocnicze kółka boczne przymocowane do ramy sprężyście. Główne koła jezdne nie posiadały resorowania. Jazda na tym wehikule nie była wcale prosta. Jednocylindrowy silnik zasilony naftą miał pojemność skokową 264 cm3 przy średnicy cylindra 58 mm i skoku tłoka 100mm. Jak z tego widać jego proporcje znacznie różnią się od stosowanych w czasach współczesnych. Jednak w tamtych latach była to jednostka – jak wtedy mówiono- szybkobieżna.
Kiedy wał korbowy obracał się z prędkością 700 obr./min, silnik osiągał moc 0,5 KM. W układzie rozrządu pracowały dwa zawory. Samoczynny ssący- uruchamiany przez podciśnienie panujące w cylindrze podczas suwu ssania oraz wydechowy, sterowany krzywką. Aby uruchomić silnik należało napełnić gaźnik paliwem (osobnego zbiornika pojazd nie posiadał), następnie trzeba było zagrzać rurę żarową, która zapewniała zapłon mieszanki. Aby tego dokonać należało płomieniem palnika spirytusowego odpalić wbudowany palnik benzynowy, a on już bezpośrednio rozgrzewał rurę żarową.
Kiedy rura żarowa nagrzała się do czerwoności, należało wstrzyknąć paliwo do rury ssącej gaźnika i uruchomić silnik przy pomocy ręcznej korby. Gdy silnik podjął pracę, pozostało już tylko wskoczyć na siodło i za pomocą rolkowego napinacza napiąć skórzany pas transmisyjny, przenoszący napęd silnika na pośrednie koło pasowe sprzężone z kołem zębatym, które za pośrednictwem drugiego koła o uzębieniu wewnętrznym napędzało tylne koło motocykla.
Dalsza regulacja prędkości odbywała się za pomocą dźwigni sterującej wychyleniem przepustnicy gaźnika. Obie dźwignie- sterująca przepustnicą oraz napinająca pas transmisyjny znajdowały się przed siedzeniem kierownicy. Motocykl mógł rozpędzić się do 14 km/godz. Reitwagen mit Petroleum Motor był w rzeczywistości konstrukcją doświadczalną, mającą za zadanie sprawdzić przydatność silnika spalinowego do napędu pojazdów. Późniejsze działania Daimlera są już wyłącznie zawiązane z historią automobilizmu. Pierwszy amerykański jednoślad napędzany silnikiem spalinowym zastał zbudowany przez E.J Penningtona na początku lat 90.XIX wieku. Za pierwszy motocykl produkowany seryjnie należy uznać ciekawy pojazd marki Hildebrand & Wolfinliller wytwarzany w Niemczech od 1894 roku.
Pojazd ten został opatentowany pod nazwą „ Motorrad ”(motocykl). Konstrukcja była jak na owe czasy nietypowa. Między cztery ukośne rury stalowej ramy wmontowano zbiornik paliwa. Pod nim znajdował się dwucylindrowy silnik czterosuwowy, co ciekawe, chłodzony cieczą.
O przygotowanie mieszanki palnej dbał powszechnie wówczas stosowany gaźnik powierzchniowy. Zapłon, podobnie jak w motocyklu Daimlera, żarnikowy. W układzie chłodzenia, rolę chłodnicy pełnił potężny błotnik, natomiast rury ramy wykorzystano jako przewody, którymi oscylowała woda w samoczynnym obiegu zamkniętym. Silnik nie maił skrzyni korbowej ani kół zamachowych i napędzał tylne koło bezpośrednio za pomocą długich korbowodów.
Wadą takiego rozwiązania był nierówny bieg maszyny- skokami do przodu, szczególnie przy mniejszych prędkościach. Aby załagodzić ten niekorzystny efekt, zastosowano pasy gumowe, które miały spełniać rolę nie istniejących kół zamachowych. Siła napięcia tych pasów była regulowana w zależności od prędkości obrotowej silnika. Służył do tego mechanizm napinający obsługiwany przez kierowcę za pomocą korby. Jedynym elementem zapewniającym amortyzację wstrząsów było rowerowe siodło, natomiast jedynym hamulcem gumowy klocek dociskany do opony przedniego koła.
PRODUKCJA SERYJNA
Wciągu trzech lat warsztat braci Hildebrandów i Aloisa Wolfmillera opuściło1500 takich pojazdów, a dalszych 1000 wyprodukowano we Francji na podstawie licencji. Motocykl zaopatrzony był w pneumatyczne ogumienie wynalezione przez Johna Boyda Dunlopa w 1888 roku.
Trójkołowiec De Dion- Bouton
Konstrukcją, która cieszyła się najprawdopodobniej największym powodzeniem w czasach, kiedy motoryzacja przechodziła wiek niemowlęcy był francuski trójkołowiec De Dion- Bouton po raz pierwszy zastosowano zapłon elektryczny. Dzięki temu osiągnął on wysoką jak na tamte czasy prędkość 1800 obr./min. Istniały wersje o pojemności 185,215 lub 250 cm3. Ich moc wynosiła odpowiednio: 0,75, 1,25 i 1,75 KM. W układzie zasilania stosowano gaźnik powierzchniowy. Urządzenie to działało w niezwykle prosty sposób. Strumień zasysanego przez tłok powietrza prowadzony był specjalnym przewodem przez zbiornik paliwa, gdzie rozpędzone powietrze, przelatując nad lustrem cieczy, mieszało się z oparami benzyny. Utworzona takim sposobem mieszanka wędrowała dalej do cylindra, gdzie następował jej zapłon. Napęd obu tylnych kół realizowano za pomocą przekładni zębatej, mechanizmu różnicowego i odciążonych półosi.
TRÓJKOŁOWIEC W POLSCE
Trójkołowce Alberta de Diona i Georgesa Boutona sprowadzano również do Królestwa Polskiego przez Warszawskie Przedstawicielstwo Maszyn Rolniczych Stanisława Grodzkiego. Jeden z tych egzemplarzy przetrwał do dziś i znajduje się w zbiorach Muzeum Techniki w Warszawie. Dzięki nowoczesnej konstrukcji silniki De Dion- Bouton bardzo chętnie, za to nie zawsze legalnie kopiowano i wykorzystywano do napędy motocykli wielu ówczesnych marek. Na popularność trójkołowców Boutona nie miały wpływu. Wywarły również liczne sukcesy sportowe. Pojazd mógł osiągnąć prędkość 50 km/godz.
ZASTOSOWANIE SILNIKA DWUSUWOWEGO
W przeciwieństwie do współczesnych, pierwsze motocykle, w tym także seryjnie produkowane motory Hildebranda i Wolfmillera oraz De Dion- Bouton wyposażone były w silniki czterosuwowe. Stosowanie dwusuwów zapoczątkowali Anglik Scott i Niemiec Ruppe. Ten ostatni pracując w fabryce pojazdów parowych (Dampfkraftwagen- stąd nazwa DKW) w Zschopau, skonstruował w 1920 roku swój pierwszy silnik dwusuwowy przeznaczony do napędu roweru; do 1941 roku w tej fabryce wyprodukowano 30 typów silników dwusuwowych o różnej pojemności. Ze względu na liczne zalety tych silników nazwa DKW zmieniła swoje znaczenie na Das kleine Wunder- małe cudo. Aktualnie produkcję motocykli DKW kontynuuje ta sama fabryka- pionier seryjnej produkcji, która po upaństwowieniu w 1945 roku zmieniła nazwę na Motorradwerk Zschopau (MZ).
PIERWSZE POLSKIE MASZYNY
Pierwszy polski motocykl został skonstruowany w 1932 roku przez inżyniera T. Rudawskiego, a jego produkcję podjęły w tym samym roku Centralne Warsztaty Samochodowe (CWS) w Warszawie. Był to motocykl „Sokół”, wyposażony w silnik czterosuwowy, dwucylindrowy 995 cm3, o mocy 21 KM i prędkości jazdy 105 km/godz. w 1935 roku powstaje jego odmiana „Sokół 600 RT”, o pojemności 575 cm3, a w 1936 roku rozpoczęła się produkcja motocykla „SHL” (Suchoniewska Fabryka Odlewów i Huta Ludwików). Konstruktorem „SHL” był inżynier R. Ekielski. Były one wyposażone w licencyjny silnik dwusuwowy Villiersa. Wcześniej, bo już na przełomie 1933-1934 roku, Ekielski zbudował motocykl „Orlę”, o pojemności 350 cm3 z silnikiem Villersa, wykonany w jednym egzemplarzu wobec braku poparcia finansowego ze strony władz państwowych. Do okresu wojny wykonano ponad 300 motocykli SHL.
WSPÓŁCZESNOŚĆ
Współczesny motocykl zrobił światową karierę i jest produkowany we wszystkich rozwiniętych technicznie krajach świata. Amerykanin Dave Campos jadąc po powierzchni słonego jeziora w stanie Utach (USA), osiągnął na motocyklu średnią prędkość 518, 45 km/godz. Kilkumetrowej długości„Easyrider” był napędzany konwencjonalnie przez dwa półtoralitrowe silniki Harley Davidson.
SPORTY MOTOCYKLOWE
Sport motocyklowy jest to dyscyplina uprawiana na pojazdach jednośladowych z dwoma kołami lub dwuśladowych czy trójśladowych. Polega na bezbłędnym przejechaniu odcinków trasy (autodromu lub motodromu).
Kategoria A1 prawa jazdy uprawnia do kierowania:
- motocyklem o pojemności skokowej silnika nieprzekraczającej 125 cm3, mocy nieprzekraczającej 11 kW i stosunku mocy do masy własnej nieprzekraczającym 0,1 kW/kg,
- motocyklem trójkołowym o mocy nieprzekraczającej 15 kW,
- pojazdami określonymi dla prawa jazdy kategorii AM.
Wymagany wiek do uzyskania tej kategorii wynosi 16 lat. Przystąpienie do egzaminu przez osobę, która nie ukończyła 18 roku życia, uwarunkowane jest uzyskaniem pisemnej zgody rodziców lub opiekunów.
Kategoria A2 prawa jazdy uprawnia do kierowania:
- motocyklem o mocy nieprzekraczającej 35 kW i stosunku mocy do masy własnej nieprzekraczającym 0,2 kW/kg, przy czym nie może on powstać w wyniku wprowadzenia zmian w pojeździe o mocy przekraczającej dwukrotność mocy tego motocykla,
- motocyklem trójkołowym o mocy nieprzekraczającej 15 kW,
Wymagany wiek do uzyskania kategorii A2 to 18 lat.
Kategoria A prawa jazdy uprawnia do kierowania motocyklem (motocykl – pojazd samochodowy jednośladowy lub z bocznym wózkiem – wielośladowy) oraz motocyklem z przyczepą motocyklową o masie nieprzekraczającej masy własnej motocykla i 100 kg. Wymagany wiek do uzyskania kategorii A to 24 lata 24 lata albo 20 lat, jeżeli osoba co najmniej od 2 lat posiada prawo jazdy kategorii A2, do prowadzenia motocykli trójkołowych o mocy przekraczającej 15 kW konieczne jest i tak ukończenie 21 roku życia.
